Các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) đã nổi lên như một giải pháp thay thế cho các sàn giao dịch tập trung (CEX) cho phép mọi người swap tài sản tiền điện tử trên cơ sở ngang hàng mà không có bên thứ ba tham gia. Số lượng DEX mới đang tăng lên theo ngày nếu không muốn nói là theo giờ. Dưới đây là 11 sàn DEX hàng đầu hiện đang hoạt động.
1. Tổng quan về DEX
DEX là viết tắt của Decentralized Exchange, là sàn giao dịch phi tập trung. Các DEX hoạt động trên nền tảng của các blockchain có smartcontract, cho phép người dùng giao dịch các loại token với nhau mà không cần thông qua bất kỳ bên trung gian nào.
Có thể nói DEX chính là mảnh ghép quan trọng nhất trong bức tranh DeFi cho các hệ sinh thái, bởi vì khi một người dùng bất kì khi tiếp cận hệ sinh thái thì nhu cầu đầu tiên của họ chưa phải là Lending, Borrowing, Long – Short mà chính là mua bán, giao dịch các token có trên hệ sinh thái đó (Swap).
Theo Defilama, khối lượng giao dịch tại các sàn giap dịch phi tập trung đạt mức TVL 14.064 tỷ USD đầu năm 2024.
Dưới đây là 11 sàn DEX tốt nhất trên thị trường hiện nay:
2. Uniswap
Uniswap là một sàn giao dịch hoàn hảo cho những ai muốn kiếm lãi từ tài sản của mình. Nền tảng này cực kỳ phổ biến; khối lượng trung bình hàng ngày của nó thường vượt ngưỡng 4 tỷ đô la. Là một AMM DEX, Uniswap quản lý bể thanh khoản phi tập trung của mình thông qua một thuật toán với mục đích xác định tỷ lệ hoán đổi tốt nhất cho từng cặp giao dịch.
Khách hàng có thể sử dụng các bể thanh khoản đã được thiết lập hoặc thậm chí tạo riêng cho họ. Các nhà cung cấp thanh khoản kiếm tiền từ phí giao dịch. Nền tảng này hoàn toàn được quản lý bởi một DAO, có nghĩa là người dùng Uniswap là những người nắm quyền kiểm soát.
Phiên bản mới nhất, Uniswap V3, đã thực hiện 15,5 triệu giao dịch và 2,8 triệu gas, đây là minh chứng cho sự phổ biến rộng rãi của Uniswap. Đây cũng là sàn DEX phổ biến nhất, xếp hạng đầu tiên trong số tất cả các ứng dụng phi tập trung của Ethereum.
Ưu điểm:
- Có hơn 400 token
- Là một nền tảng trao đổi lớn, có uy tín
- Khối lượng giao dịch cao
- Được quản lý DAO
- Người dùng có thể kiếm thu nhập thụ động thông qua staking
- Phí giao dịch từ 0,1% đến 1%
Nhược điểm:
- Không có giao dịch fiat
- Nguy cơ trổn thất tạm thời luôn hiện hữu
2. dYdX
Không giống như hầu hết các DEX khác, dYdX là một DEX sổ đặt hàng (Order Book DEX). Do đó, sàn giao dịch mang lại cho người dùng trải nghiệm giao dịch tiền điện tử truyền thống hơn.
Nền tảng này cũng hoạt động như một nền tảng cho vay với tính năng cho vay và vay ký quỹ chéo, cho phép người dùng kiếm thu nhập thụ động nếu họ lưu trữ tài sản trên nền tảng. Tài sản được sử dụng tích cực trong giao dịch cũng có thể tạo ra lãi suất.
Sau khi “rời bỏ” Ethereum chuyển sang hạ tầng của blockchain Cosmos, dYdX chính thức vượt mặt Uniswap, trở thành DEX có khối lượng giao dịch hàng ngày lớn nhất trong mảng, dựa trên dữ liệu từ CoinMarketCap và xác nhận từ phía dự án vào ngày 16/01.
Ưu điểm:
- Thân thiện với người dùng
- Khối lượng giao dịch cao thứ hai trong số các DEX
- Có ứng dụng di động
- Phí giao dịch chỉ 0,1%
- Cung cấp giao dịch với đòn bẩy
- Cho phép kiếm thu nhập thụ động theo nhiều cách
Nhược điểm:
- Không có tiền gửi fiat
- Lựa chọn giao dịch hạn chế
3. PancakeSwap
Nền tảng DEX phổ biến này chạy trên chuỗi BNB. PancakeSwap sử dụng mô hình AMM để thực hiện giao dịch tiền điện tử phi tập trung. Đồng thời, các nhà cung cấp thanh khoản có thể gửi tài sản tiền điện tử của họ vào liquidity pool, từ đó tạo thanh khoản cho DEX.
Ngoài giao dịch và mua tiền điện tử truyền thống, PancakeSwap cung cấp cho người dùng quyền truy cập vào các dịch vụ bổ sung. Cụ thể, người dùng Pancake có thể tham gia yield farming, staking và giao dịch NFT. Bạn cũng có thể truy cập các tính năng khác của nền tảng, như gây quỹ cho dự án thông qua farming (Initial Farm Offering – IFO), xổ số PancakeSwap, thị trường dự đoán (prediction market) và các Pool Syrup.
Người dùng trên nền tảng cũng có quyền bỏ phiếu cho các quyết định liên quan đến nền tảng. Họ làm điều này bằng cách sử dụng CAKE, mã thông báo gốc của PancakeSwap.
Ưu điểm:
- Slippage thấp.
- Chi phí giao dịch thấp.
- Khối lượng giao dịch cao.
Nhược điểm:
- Hay tắc nghẽn mạng.
- Rủi ro cao đối với mã thông báo lừa đảo.
4. Curve
Curve chủ yếu chuyên về giao dịch stablecoin. Curve, ban đầu được xây dựng trên blockchain Ethereum, cung cấp các đặc quyền bổ sung cho người dùng và một trong những đặc quyền này là khả năng sử dụng bất cứ thứ gì bạn đã đầu tư trong nền tảng Curve trên các ứng dụng khác trong hệ sinh thái DeFi. Chức năng này được gọi là khả năng kết hợp DeFi.
Ngoài ra, nền tảng sử dụng mã thông báo gốc CRV để quản trị và được dùng như phần thưởng làm chương trình khuyến khích cho người dùng. Người dùng có thể mua hoặc kiếm CRV thông qua yield farming. Khi người dùng gửi tài sản vào nhóm thanh khoản (liquidity pool), họ sẽ được thưởng bằng mã thông báo CRV.
Ưu điểm:
- Phí thấp.
- Không lưu ký.
- Nhiều liquidity pool.
Nhược điểm:
- Không thân thiện với người mới bắt đầu.
- Nếu có sự cố với nhóm DeFi được liên kết, Curve pool có thể bị ảnh hưởng.
5. Balancer
Balancer, một DEX cho phép người dùng giao dịch tiền điện tử và hoạt động như một nền tảng cung cấp thanh khoản và trình quản lý danh mục đầu tư tự động. Balancer ban đầu được xây dựng trên blockchain Ethereum. DEX này sử dụng cơ chế tạo lập thị trường tự động (AMM) để thiết lập giá. Nền tảng này có hai mảng, một sàn giao dịch dành cho các nhà giao dịch và một quỹ đầu tư. Trong đó, quỹ của Balancer cho phép các nhà cung cấp thanh khoản sở hữu một phần của nền tảng, nếu họ muốn.
Cũng giống như các DEX dựa trên AMM khác, Balancer có liquidity pool. Tại đây, mọi người có thể gửi tài sản tiền điện tử của họ và giúp quản lý hệ sinh thái, đặc biệt là giá cả. Hơn nữa, người dùng đóng vai trò tích cực trong việc đưa ra quyết định trong Balancer. Điều này được thực hiện bằng cách sử dụng mã thông báo gốc của nền tảng, BAL, để tham gia vào quản trị nền tảng.
Ưu điểm:
- Các nhà tạo lập thị trường với khả năng tuỳ chỉnh tự động.
- Pool cùng lúc nhiều tài sản.
Nhược điểm:
- Nguy cơ lừa đảo mã thông báo cao.
- Không thân thiện lắm với người dùng.
6. Bancor
Giao thức Bancor là một nền tảng trao đổi phi tập trung cho phép chuyển đổi ngay lập tức các tài sản tiền điện tử. DEX này hoạt động trên blockchain Ethereum và sử dụng mô hình AMM.
Không giống như các DEX khác, Bancor mong muốn mang lại lợi nhuận cho các nhà cung cấp thanh khoản (liquidity provider), ngay cả những loại tiền điện tử ít được biết đến và có vốn hóa khiêm tốn. Bằng cách đó, Bancor hy vọng sẽ cung cấp quyền truy cập vào nhiều loại tiền điện tử khác có thể không truy cập được thông qua các sàn giao dịch phi tập trung khác.
Dĩ nhiên, Bancor vẫn có khía cạnh giống các DEX khác, khi áp dụng quy tắc quản trị cộng đồng. Bancor thực hiện điều này thông qua mã thông báo quản trị của nền tảng, VBNT, cho phép người dùng bỏ phiếu cho các quyết định. Các mã thông báo quan trọng khác đối với nền tảng bao gồm BNT, tiền tệ dự trữ gốc của nền tảng. ETHBNT, một mã thông báo đại diện cho cổ phần của BNT và ETH trong pool Bancor/Ethereum, cũng là một mã thông báo phổ biến trên Bancor.
Ưu điểm:
- Bảo vệ tổn thất tạm thời.
- Hỗ trợ nhiều mã thông báo.
- Gửi tiền một chiều.
Nhược điểm:
- Nền tảng giao dịch tập trung của bên thứ ba.
- Không quá thân thiện với người dùng.
7. SushiSwap
Một sàn giao dịch phi tập trung khác đã tích hợp nhiều chuỗi là SushiSwap. SushiSwap được tạo như một bản sao của Uniswap. Cho đến ngày nay, Uniswap có mã nguồn mở cho phép mọi người sử dụng mã để tạo DEX của riêng họ. Những người sáng lập ban đầu đằng sau SushiSwap đã tận dụng điều này, sao chép và triển khai mã Uniswap để khởi chạy SushiSwap.
Bất kể việc sử dụng mã của Uniswap, nền tảng này có các tính năng độc đáo như dịch vụ khai thác thanh khoản (liquidity mining) thu hút các nhà cung cấp thanh khoản. Nó cũng cho phép người dùng tham gia vào các quyết định quản trị thông qua mã thông báo gốc của nền tảng, SUSHI.
Ban đầu được xây dựng trên blockchain Ethereum, nhưng hiện nay SushiSwap đã mặt trên 14 chuỗi khác. Một vài blockchain nổi bật bao gồm: Polygon; Arbitrium; Moonbeam; Optimism; Avalanche…
Ưu điểm:
- Tích hợp đa chuỗi.
- Có tính năng liquidity mining.
Nhược điểm:
- Phí giao dịch cao.
8. 1inch
Đây cũng là công cụ tổng hợp DEX tốt nhất trong danh sách. Nền tảng này quét nhiều DEX trước mỗi giao dịch, cho phép người dùng tận dụng mức giá thấp nhất khi mua token. Bể thanh khoản của 1inch cho phép người dùng stake token và kiếm phần thưởng bằng token 1INCH. Người dùng cũng có quyền biểu quyết trên sàn nếu giữ các token gốc này.
Ưu điểm:
- Có hơn 400 token
- Phí giao dịch bằng không
- Người nắm giữ token 1INCH có thể tham gia quản trị hệ thống
- Tỷ giá hối đoái tốt
Nhược điểm:
- Các DEX khác có thể tính phí giao dịch
9. ApeX Protocol
Đây là một sàn giao dịch tiền điện tử không lưu ký, cung cấp cho các nhà giao dịch quyền truy cập vào giao dịch tiền điện tử phái sinh, cụ thể là các hợp đồng tương lai vĩnh viễn (perpetual futures contract), bằng cách tối ưu dựa trên StarkEx, một giải pháp Layer 2 của Ethereum.
Người dùng ApeX được hưởng lợi từ quy trình đăng ký không cần KYC, cho phép họ bảo vệ quyền riêng tư khi giao dịch. Hơn nữa, nền tảng này cung cấp phí gas bằng 0 khi giao dịch. Nền tảng này cung cấp đòn bẩy và độ trượt giá (slippage) tối thiểu cho người dùng thông qua cơ chế sổ lệnh.
DEX này tích hợp đa chuỗi, cho phép giao dịch các mã thông báo như Ethereum, ERC-20 và các mã thông báo khác từ chuỗi tương thích với EVM. Cuối cùng, nền tảng này có hai mã thông báo chính là APEX và BANA. Nền tảng sử dụng APEX để quản trị và khuyến khích người dùng, trong khi BANA là mã thông báo phần thưởng trong hệ sinh thái ApeX Pro.
Ưu điểm:
- Đòn bẩy lên tới 20 lần.
- Ứng dụng di động iOS/Android: ApeX Pro.
- Testnet – tài khoản giao dịch demo không có rủi ro.
- Khả năng giao dịch phi tập trung trong các hợp đồng vĩnh viễn cho các loại tiền điện tử hàng đầu.
Nhược điểm:
- Lựa chọn các công cụ giao dịch bị hạn chế.
10. Camelot DEX
Camelot là sàn giao dịch phi tập trung hoạt động trên Layer 2 Arbitrum. Sử dụng mô hình dual AMM, Camelot DEX đều đáp ứng được nhu cầu giao dịch, hoán đổi cho cả token thông thường và stablecoin. Ngoài ra Camelot cũng là một trong số ít những sàn DEX sử dụng mô hình 2 token GRAIL và xGRAIL, giúp tăng tính hiệu quả trong việc tối ưu hoá lợi nhuận cho người dùng và duy trì sự phi tập trung cho giao thức.
Ưu điểm:
- Giao diện trực quan
- Cho phép người dùng tạo các pool thanh khoản với các phần thưởng được tuỳ chỉnh
- Hỗ trợ cả V2 và V3 AMM
- Có cơ chế tăng mức thưởng cho người tham gia Yield Farming dài hạn thông qua tính năng spNFTs.
Nhược điểm:
- Chưa hỗ trợ đặt lệnh Limit
- Có nhiều tính năng mới, người dùng cần dành thời gian tìm hiểu
11. ParaSwap
ParaSwap là một nền tảng DEX Aggregator giúp người dùng thực hiện giao dịch quy đổi với tỉ giá tốt nhất từ hơn 100 nguồn thanh khoản khác nhau trên 9 mạng lưới blockchain Layer 1 và Layer 2 được hỗ trợ. Khi người dùng gửi 1 lệnh swap tới nền tảng, ParaSwap sẽ thực hiện việc kiểm tra tỉ giá tốt nhất trên các DEX bằng Oracle (Hiện tại đang hợp tác với Chainlink). đồng thời Paraswap cũng check giá trên các nền tảng khác như Aave, Synthetix và so sánh với Paraswap Pool để lựa chọn giao dịch tốt nhất cho người dùng.
Ưu điểm:
- Tỉ giá tốt nhất cho lựa chọn swap với số lượng lớn
- CHo phép người dùng đặt lệnh Limit và quy đổi với mức giá mong muốn
- Phí giao dịch 0% cho người dùng trực tiếp trên dApp của ParaSwap
- Cung cấp các giải pháp giao dịch OTC và staking dành cho người nắm giữ ETH và PSP (token của ParaSwap
- Được tích hợp bởi nhiều dự án DeFi
Nhược điểm:
- Không có tiền gửi fiat
- Không có ứng dụng di động
12. So sánh tình hình hoạt động của 11 sàn DEX phổ biến nhất
Có thể thấy Uniswap vẫn đang là sàn DEX được sử dụng nhiều nhất với TVL 3.61 tỉ USD và khối lượng giao dịch 24h đạt 838.9 triệu USD.
Tiếp theo đó là những cái tên quen thuộc như: Curve, PancakeSwap, Balancer,… Bạn có thể theo dõi các thông tin về TVL, volume 24h và phí giao dịch trong 24h tại bảng dưới đây:
13. Tiêu chí đánh giá sàn DEX uy tín
13.1. Sự uy tín
Độ uy tín được thể hiện qua số năm hoạt động, cách sàn đối diện và xử lý các vấn đề khi họ gặp phải đối với cộng đồng. Ngoài ra, các sàn uy tín cũng thông báo rõ ràng về các hoạt động của họ thông qua Blog hoặc Twitter.
13.2. Mức độ an toàn & Bảo mật cao
Sàn giao dịch là nơi trữ lượng tiền rất lớn nên là mục tiêu nhắm đến của các hacker. Để người dùng tin tưởng vào sàn, họ thường công bố các bản Audit từ đối tác bên thứ 3. Ngoài ra, bạn có thể đánh giá độ bảo mật của sàn thông qua số đợt sàn bị tấn công và mức thiệt hại của họ, càng ít càng tốt.
13.3. Thanh khoản
Thanh khoản là yếu tố hàng đầu để đánh giá chất lượng của sàn. Các trader lớn cần sàn có thanh khoản cao để đáp ứng việc giao dịch với mức độ trượt giá thấp nhất. Đối với các sàn DEX, các bạn có thể đánh giá phần nào thanh khoản của sàn thông qua chỉ số TVL (Tổng giá trị bị khóa trong giao thức DeFi).
13.4. Phí giao dịch/Phí gas
Phí giao dịch ở các sàn DEX thường cố định ở mức 0.3% và không có sự khác biệt nhiều giữa các sàn. Tuy nhiên, người dùng nên chú ý đến phí blockchain, vì mỗi lần giao dịch trader cần trả phí Token allowance, Phí gas trên blockchain. Nếu như trader giao dịch trên Ethereum, mức phí để thực hiện giao dịch có thể lên đến 5-10 USD.
13.5. Có sự cải tiến
Sự cải tiến về mặt sản phẩm là yếu tố then chốt chứng minh dự án vẫn năng nổ hoạt động và còn sức cạnh tranh so với các dự án khác. Ví dụ như Uniswap ra mắt phiên bản v3 để hỗ trợ cung cấp thanh khoản tập trung giúp tối ưu nguồn vốn và thay đổi mô hình phí giúp họ cạnh tranh được với Curve.
