Chỉ số Bishop trong sản khoa là gì?
Chỉ số Bishop trong sản khoa được đặt theo tên của người sáng lập là tiến sĩ Edward Bishop. Ông đưa ra một bảng đánh giá vào năm 1964, đây là một thang điểm từ 0-13 điểm dùng để đánh giá mức độ sẵn sàng của cổ tử cung trước khi bắt đầu quá trình chuyển dạ.
Chỉ số Bishop trong sản khoa giúp bác sĩ đánh giá độ sẵn sàng của tử cung cho việc chuyển dạ
Trước một vài tuần trước sinh, cổ tử cung bắt đầu chín muồi, mềm, mỏng và mở rộng dần. Bác sĩ sẽ dựa vào bảng chỉ số cùng các thông số như tình trạng ngả âm đạo, chiều dài, độ săn chắc, đường kính, vị trí cổ tử cung,… Nếu chỉ số này <6 thì điều này có nghĩa là cơ thể chưa sẵn sàng để chuyển dạ. Bishop càng cao thì khả năng sinh thường càng tăng lên. Tuy nhiên với các trường hợp sản phụ bị nhau tiền đạo hoặc vỡ ối non thì chỉ số Bishop sẽ bị giới hạn về độ chính xác.
Cách tính chỉ số Bishop
Để đưa ra chính xác chỉ số Bishop, bác sĩ sản khoa sẽ căn cứ vào các tiêu chí sau đây:
Độ mở cổ tử cung
Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra bằng cách đưa hai ngón tay vào âm đạo để kiểm tra độ mở cổ tử cung. Bước này sẽ thực hiện trước vài tuần trước ngày dự sinh. Thang điểm theo tiêu chí này là từ 0-3 điểm, tùy thuộc vào tình trạng cổ tử cung giãn nở. Đa số thai phụ sẽ mở từ 1-2cm trong hai ba tuần trước khi chuyển dạ, tuy nhiên cũng có người nhiều người trước khi chuyển dạ không có dấu hiệu giãn nở.
Độ xóa cổ tử cung
Cổ tử cung trung bình có độ dài là 3,5cm. Khi chuẩn bị sinh, cổ tử cung sẽ mỏng và ngắn lại. Đây gọi là độ xoá cổ tử cung và tính bằng tỷ lệ % chiều dài cổ tử cung. Theo đó, nếu độ xoá tử cung là 0% thì có nghĩa là độ dài cổ tử cung không có sự thay đổi, 50% có nghĩa là chiều dài cổ tử cung đã giảm một nửa so với ban đầu, 100% có nghĩa là cổ tử cung đã rất mỏng. Căn cứ vào độ xoá cổ tử cung sẽ tính từ 0-3 điểm trên thang chỉ số Bishop.
Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra dựa vào nhiều tiêu chí để tính điểm Bishop theo thang điểm
Độ lọt ngôi thai
Tiêu chí này sẽ đánh giá vị trí đầu thai nhi so với mặt phẳng đi qua xương chậu của thai phụ. Đa số khoảng hai tuần trước sinh, phần đầu của thai nhi sẽ dần rơi vào ống sinh, hạ xuống sâu dần dự theo vị trí gắn kết từ -3 đến 0. Tiếp theo, đầu thai nhi nhô dần lên trong ống sinh từ mức 0-3. Đây cũng là cách tính điểm trong thang 0-3 của chỉ số Bishop dựa vào vị trí đầu của thai nhi.
Vị trí cổ tử cung trong âm đạo
Dựa vào vị trí cổ tử cung sẽ giúp bác sĩ đánh giá được mức độ sẵn sàng của cổ tử cung cho quá trình sinh con. Khi này cổ tử cung sẽ hạ thấp dần và được cho điểm từ 0-2 điểm.
Mật độ của cổ tử cung
Cổ tử cung sẽ được đánh giá về độ mềm hay cứng. Thông thường, cổ tử cung sẽ mềm dần để chuẩn bị chuyển dạ. Tiêu chí này được cho điểm từ 0-2 điểm trong thang điểm của Bishop.
Cách tính chỉ số Bishop dựa vào tổng điểm của từng tiêu chí
Bảng chỉ số Bishop trong sản khoa có ý nghĩa gì?
Sau khi các bác sĩ kiểm tra và cho điểm theo từng tiêu chí, chỉ số Bishop sẽ được tính bằng cách cộng tổng lại. Điểm số càng cao, càng đưa ra kết luận là thai phụ có khả năng cao sinh thường nếu được kích thích. Các mốc điểm sẽ có ý nghĩa như sau:
- > 8 điểm: Khả năng chuyển dạ tự nhiên cao, có thể sinh thường hoặc nếu cần thì sẽ được kích thích để sinh thường.
- 6-7 điểm: Chưa thể kết luận được có thể sinh thường hay không nếu có kích thích chuyển dạ.
- < 5 điểm: Khó chuyển dạ sinh thường kể cả có kích thích chuyển dạ. Bác sĩ sẽ xem xét để mổ lấy thai nếu đến ngày dự sinh hoặc có thể dùng thuốc kích thích làm tử cung chín muồi giúp hỗ trợ sinh.
Căn cứ vào điểm trong Bishop sẽ giúp đánh giá mức độ sẵn sàng cho việc sinh nở của thai phụ
Các thuật ngữ liên quan đến chuyển dạ
Bên cạnh chỉ số Bishop, liên quan đến quá trình chuyển dạ cũng có rất nhiều các thuật ngữ khác. Đó là:
- Khởi phát chuyển dạ: Đây là phương pháp mà bác sĩ chỉ định cho sản phụ dùng các loại thuốc hoặc thủ thuật để kích thích tử cung co bóp để đẩy nhanh quá trình chuyển dạ, đảm bảo an toàn cho sức khỏe của mẹ và thai nhi.
- Cổ tử cung chín muồi: Là thời điểm mà cổ tử cung mềm và mỏng lại để chuẩn bị cho quá trình sinh nở. Nếu quá trình này không diễn ra tự nhiên được thì sẽ cần có sự can thiệp của thuốc prostaglandin hoặc phương pháp khác để cổ tử cung sẵn sàng chuyển dạ.
- Các phương pháp làm chín muồi tử cung:
- Dùng thuốc Prostaglandin là tổng hợp các dạng hoá chất mà cơ thể có thể tự sản xuất được.
- Laminaria là chất có khả năng hút nước được đặt vào cổ tử cung để mở rộng. Ống thông có phần cuối có một bóng phồng cũng có thể được đưa vào để mở rộng cổ tử cung.
- Lóc ối: Bác sĩ sẽ đeo găng tay, dùng một ngón tay quét tách màng mỏng kết nối túi ối và thành tử cung, kích thích cơ thể sản xuất prostaglandin giúp làm mềm cổ tử cung và sinh ra cơn co thắt.
- Tia ối: Bác sĩ sẽ tạo một lỗ nhỏ ở túi ối để làm vỡ túi ối, mục đích là tạo nên các cơn co tử cung kích thích chuyển dạ sớm xảy ra. Tia ối được thực hiện khi cổ tử cung đã mềm mỏng và mở ra, phần đầu của thai nhi đã tụt xuống xương chậu. Đa phần sản phụ sau khi tia ối sẽ chuyển dạ sau tia ối khoảng vài giờ.
- Oxytocin: Là hormone được dùng để kích thích co bóp tử cung, giúp tăng tốc quá trình chuyển dạ. Sau khi dùng hormone, cơn co thắt thường diễn ra khoảng 30 phút.
- Các nguy cơ có thể xảy ra khi khởi phát chuyển dạ: Sau khi áp dụng các phương pháp kích thích chuyển dạ nhưng vẫn chưa thể sinh, các cơn co tử cung diễn ra quá nhiều có thể khiến nhịp tim thai nhi bị thay đổi cùng các vấn đề liên quan đến dây rốn. Ngoài ra còn các biến chứng như vỡ tử cung, nhiễm trùng cả mẹ và thai nhi, khả năng phải mổ lấy thai, tử vong thai nhi,…
Khởi phát chuyển dạ kích thích cơn co tử cung sẵn sàng cho quá trình sinh nở
Khởi phát chuyển dạ có hiệu quả không?
Với một số phương pháp, tử cung có thể được kích thích quá mức, khiến cơn co tử cung trở nên quá thường xuyên. Quá nhiều cơn co có thể dẫn đến những thay đổi trong nhịp tim của thai nhi, các vấn đề dây rốn, và các vấn đề khác. Các nguy cơ khác của việc làm chín muồi cổ tử cung và khởi phát sinh có thể gặp những biến chứng sau đây:
Vậy có nên gây khởi phát chuyển dạ hay không nếu các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra? Theo đó, quá trình này có thể thành công hoặc thất bại, nếu không có cơn chuyển dạ diễn ra, các bác sĩ sẽ chỉ định dùng cách khởi phát khác hoặc sẽ phải sinh mổ. Để đảm bảo an toàn cho mẹ và thai nhi, gia đình cần lựa chọn bệnh viện uy tín, nơi hội tụ các bác sĩ có trình độ chuyên môn cao và hỗ trợ của các thiết bị y tế hiện đại như bệnh viện Đa khoa Phương Đông.
Chỉ số Bishop sẽ được kiểm tra thường xuyên khi mẹ bầu cận ngày dự kiến sinh. Mục đích chính của thang điểm này là để bác sĩ đánh giá được mức độ sẵn sàng của cổ tử cung cho quá trình chuyển dạ hay chưa, từ đó sẽ đưa ra chỉ định sinh thường hay sinh mổ, giúp mẹ bầu và thai nhi thành công vượt cạn.
Chị em hãy theo dõi thường xuyên các dấu hiệu thay đổi của cơ thể, khám thai và xét nghiệm theo hướng dẫn để đánh giá sức khỏe và các chỉ số của cơ thể với gói thai sản toàn diện tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông để có một thai kỳ khỏe mạnh và đón bé yêu chào đời hoàn hảo nhất.
