Hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng (Credit Default Swap)
Định nghĩa
Hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng trong tiếng Anh là Credit Default Swap.
Hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng được biết đến với nhiều tên gọi khác như Hợp đồng hoán đổi rủi ro vỡ nợ tín dụng, Hợp đồng hoán đổi nợ xấu hay Hợp đồng bảo hiểm nợ xấu.
Hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng (CDS) là một công cụ tài chính hoặc hợp đồng cho phép nhà đầu tư hoán đổi hoặc bù đắp rủi ro tín dụng của mình với nhà đầu tư khác.
Bản chất và đặc trưng của CDS
– Chẳng hạn như trong trường hợp, người cho vay lo lắng rằng người đi vay không có khả năng thanh toán khoản vay, người cho vay có thể sử dụng CDS để bù đắp hoặc hoán đổi rủi ro đó.
– Để hoán đổi rủi ro vỡ nợ, người cho vay mua CDS từ một nhà đầu tư khác – người đồng ý trả tiền cho người cho vay trong trường hợp người đi vay không có khả năng thanh toán nghĩa vụ nợ. Hầu hết CDS sẽ yêu cầu một khoản thanh toán phí bảo hiểm liên tục để duy trì hợp đồng, giống như một chính sách bảo hiểm.
– Hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng được thiết kế để hoán đổi rủi ro tín dụng của các sản phẩm có thu nhập cố định giữa hai hoặc nhiều bên.
– Khi tham gia vào CDS, người mua CDS trả cho người bán một khoản phí (gọi là CDS spread) để được bảo hiểm cho rủi ro vỡ nợ tín dụng xảy ra khi một bên thứ ba rơi vào trường hợp vỡ nợ. Phí CDS thường có quan hệ chặt chẽ với việc xếp hạng tín nhiệm của bên đi vay; và được tính theo điểm cơ bản (tỉ lệ %) hàng năm trên mỗi đơn vị mệnh giá của hợp đồng.
– Tuy bản chất giống như một hợp đồng bảo hiểm, song cách thức CDS được thực hiện mang tính chất của loại chứng khoán phái sinh Swap (Hợp đồng hoán đổi) thông thường.
Hai bên tham gia sẽ hoán đổi cho nhau hai dòng tiền: Người mua trả cho người bán dòng phí CDS hàng năm trong suốt thời hạn hợp đồng; còn người bán trả cho người mua dòng tiền bảo hiểm rủi ro. Dòng tiền này sẽ bằng 0 nếu vỡ nợ không xảy ra và bằng giá trị khoản cho vay hoặc mệnh giá của trái phiếu được bảo hiểm nếu bên đi vay (nhà phát hành trái phiếu) bị vỡ nợ.
– Hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng là công cụ phái sinh tín dụng phổ biến nhất và có thể liên quan đến trái phiếu đô thị, trái phiếu thị trường mới nổi, chứng khoán bảo đảm bằng thế chấp hoặc trái phiếu doanh nghiệp.
– Hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng cũng thường được gọi là hợp đồng phái sinh tín dụng.
Liên hệ thực tiễn và ví dụ
Nếu phí CDS của một công ty là 500 điểm cơ bản (tương đương 5%), tức là cứ mỗi khoản cho vay 10 triệu USD mệnh giá thì phí bảo hiểm cho vỡ nợ là 500.000 USD/năm.
Phí CDS thay đổi, lên xuống liên tục theo tâm lí nhà đầu tư và theo trạng thái hoạt động của doanh nghiệp. Tuy nhiên, nếu xếp hạng tín nhiệm của bên đi vay (hoặc bên phát hành trái phiếu) càng thấp thì mức phí bảo hiểm càng cao và ngược lại. Ngoài ra, nếu khoản vay/trái phiếu bị xếp hạng quá thấp thì bên bán CDS phải đặt trước một khoản thế chấp.
Thị trường giao dịch CDS dựa trên những gói qui chuẩn là 10 triệu USD cho một hợp đồng. Khi khả năng phá sản của doanh nghiệp cao sẽ làm cho phí CDS tăng vọt. Phí CDS được chia theo các chuẩn một năm, hai năm, 5 năm và 10 năm.
Tương ứng với mỗi mức thời hạn sẽ có các mức phí bảo hiểm sẽ khác nhau (giống như các mức lãi suất kì hạn tại ngân hàng). Phổ biến nhất là phí CDS cho 5 năm.
(Tài liệu tham khảo: Credit Default Swap, Investopedia; Công cụ chứng khoán phái sinh (CDS), Ủy ban Chứng khoán Nhà nước)
