Hợp đồng tương lai
Khái niệm
Hợp đồng tương lai trong tiếng Anh được gọi là Futures contract.
Hợp đồng tương lai là một thoả thuận để mua hoặc bán một tài sản vào thời điểm chắc chắn trong tương lai với một mức giá xác định.
Chức năng kinh tế cơ bản của các thị trường hợp đồng tương lai là cung cấp một cơ hội cho những người tham gia thị trường để phòng ngừa rủi ro về những biến động giá bất lợi và là công cụ cho các nhà đầu cơ.
Các loại hợp đồng
Các hợp đồng tương lai dựa trên cơ sở một công cụ tài chính hay một chỉ số tài chính được gọi là hợp đồng tương lai tài chính, bao gồm:
– Hợp đồng tương lai chỉ số cổ phiếu
– Hợp đồng tương lai lãi suất
– Hợp đồng tương lai tiền tệ
Những ưu thế của Hợp đồng tương lai so với Hợp đồng kì hạn
Hợp đồng tương lai, nhờ đặc điểm có tính linh hoạt đã khắc phục được những nhược điểm của hợp đồng kì hạn và thường được xem là một phương thức tốt hơn để phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh.
– Về tính chất: điểm khác biệt lớn nhất giữa hợp đồng kì hạn và hợp đồng tương lai chính là tồn tại một sở giao dịch có tổ chức giao dịch hợp đồng tương lai, trong khi đối với hợp đồng kì hạn thì không. Như vậy, hợp đồng kì hạn chỉ là hợp đồng riêng biệt giữa hai bên còn hợp đồng tương lai được trao đổi trên thị trường.
Sở giao dịch hợp đồng tương lai, cho phép các nhà giao dịch vô danh được mua và bán các hợp đồng giao dịch tương lai mà không phải xác định rõ đối tác trong một hợp đồng cụ thể. Ngoài ra, Sở giao dịch còn tạo ra tính thanh khoản cao cho thị trường hợp đồng tương lai, giúp cho các đối tác tham gia vào hợp đồng tương lai thực hiện các nghĩa vụ của họ có hiệu quả hơn so với khi tham gia vào hợp đồng kì hạn.
– Về tính tiêu chuẩn hoá hợp đồng: không giống như các hợp đồng kì hạn, các hợp đồng tương lai được tiêu chuẩn hoá. Các hợp đồng kì hạn có thể được lập ra cho bất kì loại hàng hoá nào, với bất kì số lượng và chất lượng, thời hạn thanh toán được hai bên tham gia hợp đồng chấp thuận. Trong khi đó, các hợp đồng tương lai niêm yết tại các Sở giao dịch được qui định đối với một số hàng hoá cụ thể và đáp ứng các yêu cầu tối thiểu về chất lượng và tại một thời điểm giao hàng xác định.
– Về rủi ro trong thanh toán: Sử dụng các hợp đồng tương lai được niêm yết trên Sở giao dịch sẽ kiểm soát được rủi ro thanh toán. Trong các giao dịch hợp đồng tương lai, cả bên mua và bên bán không biết ai là đối tác của mình. Trung tâm thanh toán bù trừ thực hiện chức năng trung gian thanh toán trong tất cả các giao dịch.
Đối với các hợp đồng kì hạn, các khoản lỗ và lãi sẽ được thanh toán khi các hợp đồng đáo hạn. Trong khi đó đối với các hợp đồng tương lai, những thay đổi về giá trị của các bên tham gia hợp đồng (thông qua tài khoản) được điều chỉnh hàng ngày theo mức giá trị thị trường. Các hợp đồng tương lai còn có một số yêu cầu kí quĩ nhất định. Như vậy, chính sự kết hợp giữa việc thanh toán hàng ngày và yêu cầu kí quĩ sẽ giúp phòng ngừa được rủi ro trong thanh toán của hợp đồng tương lai.
– Về tính thanh khoản: do có sự tham gia của trung tâm thanh toán bù trừ, tính thanh khoản của các hợp đồng tương lai cao hơn nhiều so với các hợp đồng kì hạn.
(Tài liệu tham khảo: Giáo trình Thị trường Chứng khoán, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân, 2018, NXB Tài chính)
