Sau cú sập “chết người”, Luna liệu có thể lấy lại ánh hào quang quá khứ?

Luna (LUNA) và TerraUSD (UST) là hai token trong mạng Terra – dự án trên nền tảng blockchain của Terra Labs, trụ sở tại Hàn Quốc. Theo CoinDesk, hệ sinh thái Terra có hơn 100 ứng dụng đã được xây dựng. Hệ sinh thái Terra được sáng lập bởi ông Do Kwon – người tốt nghiệp ngành khoa học máy tính, Đại học Stanford (Mỹ).

Giá LUNA gần đây biến động mạnh, từ đỉnh gần 120 USD hồi tháng 4 về gần như bằng 0, khiến tài sản của nhiều nhà đầu tư “bốc hơi” không còn gì. Nhà đầu tư thua lỗ nặng nề. Trong đó, một phép tính đơn giản là trong phiên 13/5 khi giá LUNA rớt mạnh, nhà đầu tư bỏ 1 tỷ đồng mua tiền ảo này thì sau 6 tháng chỉ còn đúng… 340 đồng.

UST neo theo USD với tỷ lệ 1 UST tương đương 1 USD. UST sẽ giữ được tỷ giá so với USD thông qua LUNA. Về nguyên tắc, UST là nguyên liệu tạo ra LUNA và ngược lại. Tương quan giữa nguồn cung LUNA/UST sẽ duy trì tỷ giá UST luôn xấp xỉ với giá USD thông qua một thuật toán thông minh.

Tuy nhiên, thuật toán cân bằng nói trên đã biến động mạnh kể từ đầu tháng 5, khi UST bắt đầu bị depeg – tức token không còn giữ được tỷ giá đã thiết lập cố định trước đó. Khi bị depeg, “vòng xoáy chết chóc” xuất hiện, đẩy giá trị của UST từ 1 USD xuống dưới 15 cent, xóa sổ hơn 30 tỷ USD tài sản nhà đầu tư. LUNA hứng chịu toàn bộ tác động.

Do Kwon sau đó đã đề xuất một “kế hoạch hồi sinh hệ sinh thái Terra” để cứu hệ sinh thái Terra với khẩu hiệu “Terra không chỉ có UST”. Do Kwon cho rằng vụ sụp đổ tuần trước “là cơ hội để trỗi dậy, lột xác từ tro tàn” và “hệ sinh thái cùng cộng đồng Terra đáng để bảo vệ”.

“Kế hoạch Hồi sinh” bao gồm tái phân bổ quyền sở hữu mạng lưới blockchain cho những nhà đầu tư phải chứng kiến giá trị LUNA và UST của họ bốc hơi trong tuần trước. Theo đó, 1 tỷ token LUNA mới sẽ được chia cho những người nắm giữ LUNA và UST.

Do Kwon đề xuất chuyển Terra sang một mạng lưới mới Terra 2.0, vẫn sử dụng UST và LUNA, trong đó, phần lớn sẽ được phân phối đến những người đang nắm giữ UST và LUNA – nhóm bị thiệt hại lớn khi hệ thống đổ sập. LUNA trên mạng lưới hiện tại được chuyển thành LUNA Classic (LUNC). Hai mạng lưới này sẽ cùng tồn tại.

Ông cam kết tổ chức bỏ phiếu về kế hoạch này vào ngày 18/5 và theo lộ trình đề xuất, mạng lưới mới có thể triển khai từ ngày 27/5.

“Cộng đồng Terra là gia đình của tôi. Tôi sẽ luôn ở đây, bất kể mọi thứ có trở nên khó khăn thế nào. Hãy cùng nhau xây dựng lại”, Do Kwon viết trên Twitter cá nhân.

Edul Patel, đồng sáng lập, giám đốc điều hành (CEO) Mudrex, nói còn quá sớm để kết luận kế hoạch này có giúp ích gì cho nhà đầu tư hay không.

“Terra đang “gãy sụn lưng” và sẽ cần khá nhiều thời gian để phục hồi”, Patel trả lời Economic Times.

Tuy nhiên, ông cho rằng những nhà đầu tư có khẩu vị rủi ro cao, sẵn sàng mạo hiểm bắt đáy có thể dùng chiến lược trung bình giá. Với những người khác, không nên tham gia các vị thế mua lúc này.

UST sẽ không bao giờ quay lại 1 USD bởi nguồn cung đang quá lớn, ngay cả khi họ đốt 65% lượng cung hiện tại, Hitesh Malviya, nhà sáng lập IBC Capital, nói và cho rằng: “Nhà đầu tư mua UST trên 1 USD nên quên vị thế này đi”.

Có nên “bắt đáy” LUNA?

Theo The VR Soldier, đáy LUNA năm nay hiện là 0,00000112 USD, thiết lập sau khi sàn giao dịch tiền điện tử Binance thông báo hủy niêm yết với LUNA/UST và các hợp đồng tương lai với cặp này. Giá LUNA phục hồi lên vùng 0,0003 – 0,0005 USD, có lúc tăng hơn 1.000% chỉ trong 24 giờ, chạm đỉnh trong phiên 0,000595 USD rồi nhanh chóng giảm hơn 50% trước khi phục hồi.

Binance sau đó vẫn cho phép giao dịch giao ngay LUNA với thông điệp cảnh báo rủi ro hiện ra khi vào sàn này. Một số nhà đầu tư sẽ FOMO (Hội chứng sợ bỏ lỡ cơ hội) vào một tài sản với mức tăng như vậy. Tuy nhiên, giá của LUNA vẫn rất nhỏ so với đỉnh tháng 4.

Một lý do khiến LUNA tăng giá tốt là hiện khó mở vị thế bán khống với LUNA hơn do giao dịch tương lai với token này tại nhiều sàn giao dịch bị đình chỉ hoặc chưa mở trở lại, như Binance Futures và các nền tảng phái sinh FTX, Crypto.com. Một lý do tiềm năng nữa là Do Kwon lên tiếng cập nhật tình hình và có động thái khôi phục LUNA.

Dù vậy, LUNA vẫn đã tạo ra một trong những vụ sụp đổ tiền điện tử mạnh nhất lịch sử, từ 119,55 USD xuống 0,00000112 USD.

Với mức giá thấp như hiện tại, LUNA đang rất hấp dẫn nhà đầu tư mua vào. Ngoài ra, các “node validator” (người hoặc tổ chức được blockchain chọn ngẫu nhiên theo thuật toán POS – thuật toán đồng thuận cho mạng blockchain – được phép kiểm định và đóng block mới) đã dừng đúc token mới, đồng nghĩa LUNA không còn bị pha loãng qua UST, giảm đáng kể áp lực giá xuống.

Tuy nhiên, mua LUNA lúc này không khác gì đánh bạc. Đồng tiền điện tử này có vốn hóa thị trường hơn tỷ USD, theo Binance ngày 17/5, và vẫn dễ dàng giảm 90% trong vài giờ. Nhưng đồng thời, do đã dừng đúc mới, giá LUNA có thể tiếp tục tăng gấp đôi, gấp ba trong vài ngày tới.

Hiện còn quá sớm để kết luận kế hoạch phục hồi do Do Kwon đề xuất có tạo ra niềm tin cần thiết cho nhà đầu tư, nhà giao dịch vào định hướng LUNA trong tương lai hay không.

Biến động còn tiếp diễn và “nếu bạn không muốn đánh bạc khi đầu tư vào tiền điện tử, tốt nhất là chờ sang tuần sau để xem thị trường LUNA phản ứng thế nào”, The VR Soldier khuyên.

Phi tập trung và câu chuyện thị trường tiền ảo mất giá

Việc hợp nhất đủ sức ảnh hưởng đến thị trường trong tay một số ít bên khiến thuật toán cân bằng UST và LUNA sụp đổ. Sự sụp đổ của LUNA kéo theo nhiều đồng tiền điện tử khác mất giá, một lần nữa đưa cuộc tranh luận về vấn đề phi tập trung thành tiêu điểm. Liệu có tồn tại phi tập trung “thực sự”.

Một số giả thiết được đưa ra, như Charles Hoskinson, nhà sáng lập Cardano, cho rằng sàn giao dịch tiền điện tử Gemini có thể là thủ phạm hay chính Do Kwon đã “rug pull” – thuật ngữ chỉ việc nhà phát triển đột ngột từ bỏ dự án và bỏ trốn với số tiền của nhà đầu tư – bởi nhiều dự án tiền điện tử thất bại của ông gần đây được phơi bày.

Gemini bác bỏ cáo buộc có liên quan thao túng giá LUNA.

Bất kể là do một “cá voi khổng lồ” hay các quỹ phòng hộ lớn thông đồng, ai đó dường như đã mua lượng lớn, lên tới khoảng 1 tỷ USD token UST và bán khống Bitcoin.

Một lượng lớn UST được rút ra khỏi Anchor Protocol, quy trình tài chính phi tập trung (DeFi) dựa trên mạng lưới Terra. Thay vì gửi tiết kiệm ngân hàng với lãi suất 0,06%, các nhà tạo lập khuyến khích nhà đầu tư chuyển tiền sang UST và tham gia quy trình, hưởng lãi suất “điên rồ” 19,5%. Lượng tiền UST gửi giảm từ 14 tỷ USD xuống còn 11,2 tỷ USD chỉ sau một cuối tuần.

Tâm lý thị trường vốn đang tiêu cực, cộng với hiệu ứng FUD (Fear, Uncertainty, Doubt – lo sợ, bất ổn và hoài nghi) khiến mọi người đổ xô rút tiền ra.

Lực cầu giảm mạnh khiến giá UST giảm mạnh, kéo theo đó là giá trị LUNA, cuối cùng khiến UST bị depeg.

Nhiều người mô tả vụ việc giống như khi George Soros đánh “sập” đồng bảng Anh hồi đầu những năm 1990. Một người khác cho rằng có một đợt “rug pull” hơn 800 triệu USD. Tuy nhiên, vẫn không ai biết thủ phạm là ai.

Tính ổn định của tài sản mã hóa và tương lai tiền điện tử

Vụ sụp đổ của LUNA đặt ra nhiều câu hỏi về tính ổn định của các tài sản mã hóa. Trong khi nhiều người đã dự báo một vụ sụp đổ như vậy sẽ xảy ra, dự án vẫn nhận được sự hậu thuẫn của một số nhà đầu tư có tiếng như Galaxy Digital, Coinbase Ventures, Pantera Capital….

Hệ lụy từ vụ sụp đổ đang được so sánh với cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. LUNA/UST “cắm đầu” đã xóa sổ hơn 830 tỷ USD tổng vốn hóa thị trường tiền điện tử.

Không chỉ riêng các token mất giá trị, hơn 100 dự án trong hệ sinh thái Terra – bao gồm các bộ sưu tập NFT (non-fungible token – tài sản không thể thay thế), các nền tảng DeFi và các ứng dụng Web 3.0 – cũng đang chịu áp lực.

Các cơ quan quản lý đang nhấn mạnh hơn nữa rủi ro của các tài sản số. Nhiều bên cảnh báo về những ảnh hưởng tiềm ẩn lớn hơn nữa đến thị trường tài chính khi nhiều công ty lớn hiện nắm giữ bitcoin và các tài sản số khác trong bảng cân đối kế toán.

Vụ việc Terra còn đe dọa “dội gáo nước lạnh” vào các đợt huy động vốn của các công ty khởi nghiệp tiền điện tử do các bên cấp vốn có thể đánh giá lại rủi ro.

Nội dung: Tường Phong