Cùng với thị trường chứng khoán (TTCK) tập trung, thị trường OTC là một bộ phận cấu thành nên tổng thể TTCK – nơi tập trung, phân phối vốn có hiệu quả của nền kinh tế và cung cấp môi trường đầu tư linh hoạt, thuận lợi cho các nhà đầu tư. OTC là thị trường dành cho các chứng khoán chưa niêm yết, vì thế vẫn không phổ biến và được nhiều NĐT biết đến như TTCK tập trung (sàn Hose, HNX..).
Bài viết này sẽ giới thiệu tổng quan về OTC cho các nhà đầu tư hiểu rõ hơn.
OTC là gì?
OTC là tên gọi viết tắt của từ Over The Counter trong tiếng Anh có nghĩa là giao dịch thực hiện tại quầy. Hoạt động của thị trường OTC được diễn ra không phụ thuộc vào một địa điểm giao dịch cố định như thị trường giao dịch tập trung, mà dựa vào một hệ thống được vận hành với cơ chế chào giá cạnh tranh và tự thỏa thuận thương lượng cùng sự hỗ trợ của các phương tiện thông tin.
Sàn OTC là sàn giao dịch chứng khoán phi tập trung, hoạt động dựa trên sự thỏa thuận giá giữa các bên liên quan. Do sàn OTC không có một mặt bằng cố định, các tập đoàn, công ty chứng khoán sẽ phối hợp cùng nhau để duy trì hoạt động của thị trường chứng khoán OTC. Các hoạt động giao dịch trên thị trường được thực hiện thông qua các công cụ điện tử như điện thoại di động và mạng Internet. Bên cạnh đó cũng sự hỗ trợ của các thiết bị đầu và thiết bị cuối.
Cổ phiếu OTC là những cổ phiếu chưa niêm yết, được giao dịch trên quầy không chính thức của các công ty phát hành cổ phiếu, các ngân hàng hay các công ty chứng khoán.
Các cổ phiếu của các công ty cổ phần chưa đăng ký giao dịch (Upcom) và chưa niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán (HSX, HNX). Có 2 dạng như sau:
– Cổ phiếu có mã lưu ký, sẽ được quản lý bởi Trung tâm lưu ký chứng khoán (VSD)
– Cổ phiếu chưa có mã lưu ký, sẽ được quản lý bởi phòng Quản lý cổ đông của chính công ty phát hành, hoặc Công ty chứng khoán quản lý sổ cổ đông
Các đặc điểm chính của thị trường OTC Market
- Đặc điểm quan trọng nhất của thị trường OTC để phân biệt với thị trường chứng khoán tập trung là cơ chế xác lập giá bằng hình thức thương lượng và thỏa thuận song phương giữa người mua và người bán là chủ yếu, giao dịch được thực hiện dựa trên hợp đồng giữa các bên với sự đảm bảo.
- Địa điểm giao dịch không qua sở chứng khoán tập trung mà thông qua các nền tảng điện tử hoặc điện thoại. Thời kỳ ban đầu của thị trường, việc thương lượng giá theo thỏa thuận trực tiếp – “mặt đối mặt” song cho đến nay với sự phát triển của công nghệ thông tin, việc thương lượng có thể được thực hiện qua điện thoại và hệ thống mạng máy tính điện tử diện rộng.
- Quá trình phát triển của thị trường OTC là quá trình phát triển từ hình thái thị trường tự do, không có tổ chức đến thị trường có tổ chức có sự quản lý của Nhà nước hoặc của các tổ chức tự quản và được phát triển từ hình thức giao dịch truyền thống, thủ công sang hình thức giao dịch điện tử hiện đại.
- Theo định nghĩa, Over the counter là thị trường phi tập trung không có sự giám sát, nhưng thực tế người tham gia thị trường này chịu khá nhiều sự giám sát và quy định của các sàn OTC hay thậm chí là cả Luật chứng khoán.
- Thị trường OTC đóng vai trò của một thị trường thứ cấp, tức là thực hiện vai trò điều hòa, lưu thông các nguồn vốn, đảm bảo chuyển hóa các nguồn vốn ngắn hạn thành dài hạn để đầu tư phát triển kinh tế.
Vai trò của thị trường OTC
- Hỗ trợ và thúc đẩy thị trường chứng khoán tập trung phát triển.
- Hạn chế, thu hẹp thị trường tự do, góp phần đảm bảo sự ổn định và lành mạnh của thị trường chứng khoán.
- Tạo thị trường cho các chứng khoán của các công ty vừa và nhỏ, các chứng khoán chưa đủ điều kiện niêm yết.
- Tạo môi trường đầu tư linh hoạt, thuận lợi cho các nhà đầu tư.
So Sánh giao dịch Thị Trường OTC & Thị Trường Sở Giao Dịch
Cả 2 thị trường trên đều là các thị trường có tổ chức, chịu sự quản lý, giám sát của Nhà nước, Hoạt động của thị trường chịu sự chi phối của hệ thống Luật chứng khoán và các văn bản pháp luật có liên quan, tuy nhiên vẫn tồn tại những khác biệt làm nên tính chất đặc trưng của từng thị trường.
Thị Trường OTC
Thị Trường Sở Giao Dịch
Địa điểm giao dịch không qua sànĐịa điểm giao dịch tập trung qua sàn giao dịch
Giao dịch bằng cơ chế thương lượng và thỏa thuận giá
Mức giá tham khảo theo cung cầu của thị trường
Chỉ có một mức giá đối với 1 cổ phiếu cùng một thời điểm
Giao dịch thông qua niêm yết giá trên sàn
Tổ chức quản lý trực tiếp:- Cổ phiếu có mã lưu ký: do VSD quản lý- Cổ phiếu chưa có mã lưu ký: do phòng Quản lý cổ đông của công ty phát hành quản lý hoặc Công ty chứng khoán giữ sổ cổ đông.
Tổ chức quản lý trực tiếp là Sở giao dịch
Giao dịch có độ rủi ro cao
Giao dịch có độ rủi ro thấp
Cơ chế thanh toán linh hoạt và đa dạng
VSD thực hiện thanh toán theo kết quả bù trừ đa phương với thời gian thanh toán T+1.5 (tiền) và T+2.5 (chứng khoán)
Ưu – nhược điểm khi tham gia đầu tư vào sàn OTC
Ưu điểm:
Có thể nói thị trường OTC có rất nhiều những ưu điểm nhất định mà các nhà đầu tư cần nắm được cụ thể đó là:
– Tất cả các điều kiện về hợp đồng đều linh hoạt vì không có những tiêu chuẩn cố định
– Số vốn đầu tư thường nhỏ
– Công cụ tài chính rẻ
– Đa dạng các loại tài sản tài chính để đầu tư
– Ngoài ra còn là nguồn tiếp cận tài chính cho những công ty chưa thể niêm yết trên các thị trường tập trung
– Thời gian giao dịch thường dài hơn các phiên giao dịch có trên thị trường tập trung
Nhược điểm:
– Tính kém minh bạch. Các công ty khi tham gia vào thị trường OTC không cần phải cung cấp nhiều thông tin chi tiết của bản thân
– Rủi ro cao hơn. Để giảm thiểu rủi thì các trader cần đa dạng hóa danh mục đầu tư, không đầu tư nhiều hơn mức có thể chi trả và phần bảo hiểm rủi ro…
– Ngoài ra là tính thanh khoản thấp
– Giá của các loại tài sản không cần phải công khai
Nếu bạn là nhà đầu tư mới nên xem qua cẩm nang chứng khoán cơ bản
Những rủi ro khi giao dịch trên sàn OTC
-
Rủi ro từ chủ thể phát hành
Thị trường OTC như mọi người biết thì nó không được cập nhật thông tin một cách minh bạch và công khai như thị trường chứng khoán tập trung thông thường. Do vậy mà có rất nhiều công ty phát hành cổ phiếu cố gắng che giấu những thông tin xấu về cổ phiếu của mình, đồng thời luôn đưa ra các thông tin tích cực nhằm qua mắt nhiều nhà đầu tư.
Điều này sẽ gây rất nhiều rủi ro cho nhà đầu tư, tốt nhất nếu như bạn không có nhiều thông tin về công ty nào đó thì chưa vội đầu tư vào danh mục đó.
-
Rủi ro từ thị trường
Thị trường OTC cũng như thị trường chứng khoán bình thường, đều phải chịu sự ảnh hưởng ít nhiều của thị trường chung. Đa phần các nhà đầu tư khi tham gia đầu tư trên sàn OTC sẽ ít cập nhật thông tin so với các sàn chứng khoán tập trung, do họ không có kênh thông tin chính nào mà toàn nghe ngóng và tự đánh giá cũng như tự ra quyết định đầu tư.
Do vậy mà rủi ro từ thị trường là điều không thể tránh khỏi với thị trường OTC, đặc biệt là thị trường OTC ở Việt Nam.
-
Rủi ro về thanh khoản
Chính vì những đặc điểm chung của sàn OTC là giao dịch tự do, thỏa thuận mua bán với nhau nên người bán phải tự tìm đến người mua và người mua phải tự đi tìm người bán. Phần lớn đều nhờ sự hỗ trợ của các sàn OTC trung gian, khi thị trường này biến động giảm giá mạnh sẽ rất khó để bạn có thể tìm được người mua mã cổ phiếu này.
Những ai khi tham gia vào thị trường OTC thông qua nhà môi giới OTC thay vì sàn OTC sẽ giúp nhà đầu tư có cơ hội cắt lỗ chốt lời bất kỳ lúc nào vì họ đầu tư thông qua những biến động giá chứ không thật sự sở hữu chúng.
-
Rủi ro vì lừa đảo
Hoạt động của sàn OTC ở Việt Nam là hợp pháp nhưng những quy định cũng như hành lang pháp lý còn nhiều điều lỏng lẻo. Nhiều công ty ma hoặc các công ty cố gắng khuếch đại con số trong báo cáo tài chính làm nhà đầu tư bị sập bẫy. Đa số xảy ra với các công ty chưa được niêm yết nên chưa được thẩm định độc lập để có kết quả chính xác.
Nhà đầu tư cần phải sử dụng năng lực thẩm định của bản thân để đánh giá các danh mục đầu tư như thế nào trên thị trường OTC.
Phòng ngừa rủi ro khi giao dịch với cổ phiếu OTC
Cổ phiếu OTC được đánh giá là có tỷ suất sinh lợi khá cao cùng với đó là rủi ro đi kèm lớn hơn so với thị trường tập trung. Vì vậy, nhà đầu tư cần cân nhắc và chọn lọc cổ phiếu đầu tư một cách kĩ càng:
- Lựa chọn cổ phiếu có thanh khoản cao: Nếu nhà đầu tư mua những mã cổ phiếu có khối lượng giao dịch quá thấp thì có nguy cơ khó thu hồi vốn do tính thanh khoản không cao. Ngoài ra, giá trị cổ phiếu trên thị trưởng cùng khó có sự tăng trưởng.
- Lựa chọn cổ phiếu có tính minh bạch, rõ ràng: Trên thị trường phi tập trung xuất hiện rất nhiều những mã cổ phiếu thiếu minh bạch, rõ ràng và có dấu hiệu trục lợi từ nhà đầu tư. Bạn cần tìm hiểu thật kỹ càng doanh nghiệp và cẩn trọng trong quyết định đầu tư.
- Khi thị trường đang có biến động mạnh: Khi thị trường có biến động mạnh, giá chứng khoán sẽ liên tục tăng giảm với biên độ lớn tạo nên những khoảng chênh lệch về giá. Đây là thời điểm khá rủi ro, nhà đầu tư nên hạn chế tham gia thị trường nhưng cũng là cơ hội để kiếm được một khoản lợi nhuận lớn trong ngắn hạn đối với những nhà đầu tư mạo hiểm.
- Đa dạng hóa danh mục đầu tư: “Không để tất cả trứng vào một giỏ” luôn là phương châm của những nhà đầu tư chuyên nghiệp. Trong thị trường OTC cũng vậy, NĐT nên phân bổ nguồn vốn đa dạng vào các mã cổ phiếu khác nhau để phân tán rủi ro
Trên đây là những thông tin cơ bản về thị trường OTC. Tuy nhiên, thị trường OTC vẫn còn rất nhiều kiến thức chuyên sâu và thú vị. Hãy ghé thăm mục kiến thức chứng khoán Vietcap thường xuyên để trang bị thêm nhiều kiến thức hữu ích nhé.
Powered by Froala Editor
