Dex là gì? Top 10 sàn DEX (sàn phi tập trung) và Sàn CEX phổ biến

Cấu trúc của DEX khác biệt với sàn giao dịch tập trung (tức sàn CEX). Để tìm hiểu và nghiên cứu có nên giao dịch qua sàn DEX hay sàn CEX, bạn cần phải biết sự khác biệt giữa sàn phi tập trung DEX và sàn giao dịch tập trung CEX.

☀️ Hoạt động lưu ký quỹ – điểm khác biệt nổi bật

Những sàn giao dịch tập trung như Binance sẽ có tỷ lệ ký quỹ cho từng loại giao dịch. Khi ấy, bạn phải tạo tài khoản, gửi 1 khoản ký quỹ để giao dịch, đồng thời phải đặt niềm tin rằng sàn giao dịch sẽ giữ tài sản của bạn trong tài khoản ký quỹ được an toàn.

Trong khi đó, DEX lại khác biệt hoàn toàn, mọi người dùng đều có toàn quyền kiểm soát tài sản của họ khi giao dịch thông qua DEX (chỉ cần kết nối ví cá nhân của nhà đầu tư), cơ chế này mang lại cho người dùng cảm giác thực sự về quyền sở hữu tài sản của họ khi họ có đầy đủ kiểm soát tài sản kỹ thuật số của mình.

☀️ Cơ chế giao dịch

Tại các sàn CEX, các lệnh giao dịch Mua/Bán được thực hiện theo thuật toán khớp lệnh ngẫu nhiên, điều này cho sàn CEX có tốc độ giao dịch cao, chi phí cố định, thanh khoản cao và có thể cho phép giao dịch qua tiền tệ fiat.

Trong khi đó, các sàn DEX với cơ chế giao dịch ngang hàng và ghép nối có giới hạn, chỉ cho phép giao dịch với một số loại tiền điện tử nhất định, tốc độ giao dịch thấp nên thanh khoản thấp hơn CEX.

☀️ Khả năng can thiệp vào tài khoản người dùng

Tuy không được cho phép, nhưng với tính chất sàn trung gian, các sàn giao dịch tập trung CEX vẫn có khả năng kiểm soát, thao túng tài khoản của người dùng, thậm chí có thể có quyền điều chỉnh giao dịch và tạo ra các giao dịch giả mạo để “làm giá”.

Trong khi đó, tại các sàn giao dịch phi tập trung DEX, với hệ thống giao dịch minh bạch, trader không bắt buộc phải tạo tài khoản ví mới (trên sàn). Họ chỉ cần tạo ví kỹ thuật số của riêng mình hoặc kết nối ví hiện có với sàn DEX.

Do đó, các DEX sẽ không có quyền truy cập nào vào ví tiền của trader. Chỉ trader là người giữ khóa cá nhân, các tệp khóa cần thiết thì mới có phương tiện để mở và sử dụng ví.

☀️ Giao dịch ẩn danh

Các sàn DEX không yêu cầu người dùng đăng ký tài khoản, do đó trader có thể hoàn toàn giao dịch ẩn danh, không cần cung cấp danh tính.

Trong khi đó, sàn CEX yêu cầu người dùng rất khắt khe về tuân thủ chính sách xác định danh tính khách hàng KYC (Know Your Client) và chính sách chống rửa tiền AML (Anti Money Laundering). Theo đó, khi đăng ký giao dịch qua các sàn CEX, trader buộc phải cung cấp giấy tờ cá nhân và cung cấp ảnh đại diện.

☀️ Nguy cơ bị hacker tấn công, rò rỉ dữ liệu cá nhân

Sàn DEX không có tính năng giám sát, cho phép người dùng tự do kiểm soát ví và tài sản. Đồng thời, các sàn DEX cũng cho phép người dùng truy cập và sử dụng ẩn danh. Do đó, trên sàn DEX, tin tặc không thể xâm nhập vào ví và thông tin riêng tư của người dùng, trừ khi người dùng tự làm rò rỉ thông tin của mình.

Trong khi đó, tại các sàn CEX, việc tập trung khối lượng khổng lồ thông tin của người dùng khiến các sàn này trở thành mục tiêu tấn công hàng đầu của hacker. Đã không có ít vụ sàn CEX bị tin tặc tấn công, khiến người dùng mất hết tài sản điện tử nhưng lại không có cơ chế bồi thường cho họ.

☀️ Kết nối DEFI, NTFs

Các sàn DEX cho phép khả năng kết nối và tích hợp với các tính năng được yêu thích của tiền điện tử, gồm Defi và NTFs, cho phép người dùng truy cập thế giới hợp đồng thông minh và các dịch vụ tài chính DApps.

Dưới đây là tóm tắt so sánh chi tiết về sàn DEX và sàn CEX để bạn lưu ý rõ hơn:

Nội dung

Sàn DEX

Sàn CEX

Hoạt động ký quỹ

Không

Có

Cơ chế giao dịch

Ngang hàng

Khớp lệnh tự động

Tốc độ giao dịch

Chậm

Nhanh

Thanh khoản

Thấp

Cao

Khả năng hoán đổi tiền tệ fiat

Không

Có

Khả năng can thiệp thông tin người dùng

Không

Có

Giao dịch ẩn danh

Có

Không

Rủi ro rò rỉ thông tin

Không

Có

Theo mình, các sàn DEX có ưu điểm về bảo mật cực kỳ cao và cũng là các nền tảng an toàn để người dùng yên tâm giao dịch vì không thể thao thúng dữ liệu của người dùng. Tuy nhiên, về tốc độ giao dịch cũng như thanh khoản, các DEX đang bộ lộ yếu điểm của mình. Ngoài ra, người dùng, đặc biệt nhà đầu tư mới nghiên cứu về tiền điện tử rất khó để tiếp cận các DEX vì giới hạn coin để swap và không cho phép tiền tệ Fiat.

Còn về sàn CEX, thanh khoản cao, cho phép giao dịch qua tiền tệ Fiat sẽ giúp nhà đầu tư tiền điện tử mới dễ tiếp cận hơn. Tuy nhiên, sàn này lại yêu cầu các bước đăng ký và xác định danh tính cá nhân phức tạp, lại có thể gặp rủi ro hacker tấn công.

Ngoài ra, vì các sàn CEX có thể quản lý dữ liệu người tiêu dùng, lại không có cơ quan thứ 3 đứng ra quản lý hoạt động, người dùng rất có thể bị gian lận tiền của họ (nếu sàn không uy tín).

Từ những nhận định trên, mình nghĩ các nhà đầu tư mới “nhập môn” tiền điện tử nên kỹ lưỡng trong việc chọn lựa sàn giao dịch. Với kinh nghiệm giao dịch lâu năm trên thị trường tiền điện tử, mình khuyên các bạn nên bắt đầu với các sàn giao dịch tiền điện tử phái sinh để tránh được những lỗ hỏng rủi ro mà cả hai sàn DEX và CEX đang gặp phải.

Dưới đây là những ưu điểm lớn khi giao dịch tiền điện tử qua sàn phái sinh:

#1. Được quản lý bởi cơ quan quản lý tài chính quốc tế hợp pháp

Có vô số sàn phái sinh lớn nhỏ, và bạn cần được chọn các sàn giao dịch có cơ quan quản lý hợp pháp. Ví dụ, sàn Mitrade (Úc) được cấp phép bởi Cơ quan Tiền tệ Quần đảo Cayman (CIMA) và Ủy ban Chứng khoán và Đầu tư Úc (ASIC).

Đây là các cơ quan bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư khi có gian lận hoặc khi sàn bị phá sản. Ngoài ra, các cơ quan này cũng giám sát hoạt động của sàn, giúp mọi dịch vụ vận hành của sàn đều minh bạch, an toàn cho nhà đầu tư.

#2. Không gặp phải rủi ro rò rỉ thông tin, mất tiền điện tử

Do tại các sàn phái sinh, nhà đầu tư không cần sở hữu tiền điện tử cũng có thể tìm kiếm lợi nhuận qua các biến động chênh lệch ngắn hạn. Do đó, nhà đầu tư không cần lo lắng về rủi ro bị đánh cắp ví tiền điện tử.

#3. Được tận dụng đòn bẩy, tối ưu hóa nguồn vốn đầu tư

Các sàn giao dịch phái sinh như Mitrade đều cung cấp đòn bẩy, cho phép nhà đầu tư có thể khuếch đại lợi nhuận khi giao dịch với số vốn đầu tư nhỏ hơn giá trị thực tế của coin.

#4. Phí giao dịch cạnh tranh

Với sự đa dạng của các sàn phái sinh, hiện nay, chi phí giao dịch tiền điện tử qua các sàn rất cạnh tranh. Thông thường, bạn nên chọn các sàn giao dịch có phí hoa hồng bằng không và phí chênh lệch spead thả nổi để tận dụng được các thời điểm vào lệnh có phí rẻ nhất thị trường.

#5. Quá trình đăng ký nhanh chóng

Tại các sàn phái sinh quốc tế, quy trình đăng ký tài khoản chỉ kéo dài khoản 5-10 phút. Để đáp ứng yêu cầu quốc tế về luật chống rửa tiền, bạn cũng sẽ được yêu cầu cung cấp thông tin và giấy tờ cá nhân, nhưng quy trình này hoàn toàn online và đơn giản.