Tế bào thần kinh (hay còn gọi là nơron) là đơn vị cơ bản cấu tạo nên các tổ chức thần kinh trong cơ thể người. Mỗi nơron thần kinh cấu tạo bao gồm một thân chính và nhiều nhánh nhỏ.
Thân tế bào thần kinh là nơi thực hiện các chức năng chính vì nó có chứa nhân và rất nhiều bào tương. Phần còn lại các các nhánh noron, thường bao gồm một sợi trục và nhiều sợi nhánh với chức năng chính là dẫn truyền xung động thần kinh. Thân tế bào thần kinh ở người có các đặc điểm giải phẫu sau:
- Thân nơron có rất nhiều hình dạng và kích thước khác nhau, mỗi thân nơron thường có số lượng cũng như sự sắp xếp các nhánh thay đổi tùy thuộc vào chức năng tế bào. Thông thường, thân tế bào thần kinh có hình đa giác, mỗi góc sẽ phát ra 1 nhánh;
- Bên trong thân nơron có chứa nhân kích thước lớn, màu sáng và nhiều hạch nhân to;
- Bào tương gồm các thể Nissl, bản chất là các đám ái kiềm. Ở mức độ vi thể, thể Nissl là 1 chồng các túi lưới nội bào hạt xếp song song nhau;
- Ngoài nhân và bào tương thì trong thân tế bào thần kinh còn chứa một bộ xương tế bào cấu tạo từ các siêu ống và tơ thần kinh để liên kết với các nhánh nơron. Ngoài ra còn có các bào quan cơ bản khác của một tế bào như ty thể, bộ máy golgi.
Các nhánh tế bào thần kinh ở người có những đặc điểm sau:
- Các nhánh tế bào thần kinh thực chất là phần kéo dài của thân. Các nhánh này được chia ra thành các sợi nhánh và sợi trục. Mỗi nơron thường gồm duy nhất một sợi trục và rất nhiều sợi nhánh;
- Chức năng cơ bản của các nhánh nơron là tham gia vào quá trình vận chuyển xung động điện:
- Hướng dẫn truyền ở các sợi nhánh là hướng tâm, xung động thần kinh đi từ tận cùng sợi nhánh truyền về thân nơron.
- Ngược lại, chiều ly tâm là hướng di chuyển của xung động thần kinh ở các sợi trục, nghĩa là đi từ thân tế bào đến tận cùng sợi trục.
- Đặc điểm cấu tạo của sợi nhánh là không chứa nhân, bên trong bào tương cũng chứa nhiều siêu ống và tơ thần kinh tương tự thân tế bào. Ngoài ra, các sợi nhánh còn bao gồm các lưới nội bào hạt, lưới nội bào không hạt, các ribosome tự do và ty thể. Các sợi nhánh thường phân ra thành nhiều nhánh nhỏ hơn;
