Truy vấn cơ sở dữ liệu là gì? Cùng tìm hiểu tất tần tật về truy vấn cơ sở dữ liệu

Với sự phát triển của công nghệ như hiện nay, các hệ quản trị cơ sở dữ liệu đang cung cấp nhiều công cụ và ngôn ngữ truy vấn phức tạp hơn, hỗ trợ người dùng có thể truy vấn và xử lý dữ liệu một cách hiệu quả, chính xác hơn. Nhờ vậy, việc truy vấn cơ sở dữ liệu hay lấy thông tin trở nên linh hoạt và nhanh chóng hơn so với trước kia. Cùng tìm hiểu chi tiết truy vấn cơ sở dữ liệu là gì trong nội dung dưới đây.

1. Các khái niệm về truy vấn cơ sở dữ liệu

1.1. Truy vấn là gì?

Truy vấn là một yêu cầu hay câu lệnh được sử dụng để tìm kiếm thông tin, dữ liệu từ nguồn dữ liệu hoặc hệ thống thông tin. Trong ngữ cảnh cơ sở dữ liệu, truy vấn thường được sử dụng để trích xuất, cập nhật, thêm mới hoặc xóa dữ liệu từ nguồn cơ sở dữ liệu.

Truy vấn có thể được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, chứ không chỉ bó buộc trong cơ sở dữ liệu. Chẳng hạn, trong lĩnh vực máy tính, truy vấn có thể áp dụng cho các hệ thống tìm kiếm, quản lý tài liệu, thông tin, và nhiều ứng dụng khác để trích xuất thông tin cần thiết từ nguồn dữ liệu.

1.2. Cơ sở dữ liệu là gì?

Cơ sở dữ liệu hay tên tiếng Anh là Database, là một tập hợp lưu trữ thông tin, dữ liệu có tổ chức để có thể truy cập và quản lý dễ dàng. Cơ sở dữ liệu được sử dụng để lưu và quản lý dữ liệu trong các ứng dụng và hệ thống máy tính. Dữ liệu trong cơ sở dữ liệu có thể bao gồm thông tin về người dùng, sản phẩm, giao dịch, văn bản, hình ảnh, video, và nhiều loại thông tin khác.

Cơ sở dữ liệu được tổ chức theo cấu trúc và mô hình cố định đảm bảo tính toàn vẹn, an toàn và hiệu quả trong việc quản lý dữ liệu. Có nhiều loại cơ sở dữ liệu khác nhau, trong đó bao gồm chủ yếu 3 loại sau:

1. Cơ sở dữ liệu quan hệ (Relational Database): Loại cơ sở dữ liệu này sử dụng các bảng để lưu trữ dữ liệu, mỗi bảng sẽ bao gồm các hàng và cột. Cơ sở dữ liệu quan hệ thường được quản lý bằng SQL (Structured Query Language) và được sử dụng rộng rãi trong ứng dụng doanh nghiệp.
2. Cơ sở dữ liệu NoSQL: Các hệ thống cơ sở dữ liệu NoSQL không tuân theo mô hình truyền thống, được sử dụng cho các loại dữ liệu không cố định hoặc phân tán. Các loại cơ sở dữ liệu NoSQL bao gồm cơ sở dữ liệu cột, tài liệu, đồ thị và nhiều loại khác.
3. Cơ sở dữ liệu dựa trên đối tượng (Object-oriented Database): Loại cơ sở dữ liệu này lưu trữ dữ liệu dưới dạng đối tượng và thường được dùng trong các ứng dụng sử dụng lập trình hướng đối tượng.

1.3. Truy vấn cơ sở dữ liệu là gì?

Truy vấn cơ sở dữ liệu có thể được hiểu theo cách đơn giản nhất là một “bộ lọc” giúp thu thập thông tin từ nhiều bảng trong một cơ sở dữ liệu quan hệ, thiết lập các tiêu chí liên quan. Nó được sử dụng để truy cập thông tin cụ thể từ hệ thống, thực hiện phân tích dữ liệu, thay đổi dữ liệu, hoặc thực hiện các hoạt động khác liên quan đến dữ liệu.

Trong truy vấn cơ sở dữ liệu sẽ có hai dạng chính là truy vấn chọn và truy vấn hành động. Truy vấn chọn là khi người dùng yêu cầu trích xuất dữ liệu, nó được sử dụng để tìm kiếm dữ liệu dựa trên các điều kiện cụ thể, và trả về kết quả là một tập hợp các bản ghi thỏa mãn điều kiện đã đặt ra. Lấy ví dụ, một truy vấn chọn có thể được dùng để lấy danh sách tất cả các sản phẩm có giá trên 100 đô la từ cơ sở dữ liệu.

Còn truy vấn hành động là khi người dùng thực hiện các thao tác có tác động đến dữ liệu, chẳng hạn như thêm mới bản ghi (insert), cập nhật bản ghi (update) hoặc xóa bản ghi (delete) trong hệ thống. Ví dụ, truy vấn hành động sẽ cập nhật thông tin của một sản phẩm trong cơ sở dữ liệu hoặc xóa một đơn đặt hàng. Trong hình bên dưới, truy vấn hành động đang thực hiện xóa sản phẩm có tên “Máy tính bảng” khỏi bảng “Sản phẩm”.

Nhìn chung, truy vấn chọn sẽ không làm biến đổi dữ liệu, còn truy vấn hành động sẽ làm dữ liệu khác đi so với ban đầu.

2. Vai trò và nguyên tắc truy vấn cơ sở dữ liệu là gì?

2.1. Tầm quan trọng của truy vấn cơ sở dữ liệu

• Dễ dàng trích xuất, tìm kiếm thông tin: Truy vấn cơ sở dữ liệu cho phép lấy ra dữ liệu cần thiết, giúp người dùng tìm kiếm thông tin một cách nhanh chóng và hiệu quả.
• Hỗ trợ quản lý thông tin dễ dàng: Truy vấn hành động cơ sở dữ liệu giúp cập nhật, thêm mới hoặc xóa dữ liệu từ hệ thống, hỗ trợ việc duy trì được tính toàn vẹn và độ chính xác của dữ liệu.
• Phân tích dữ liệu, dự báo xu hướng: Thực hiện phân tích dữ liệu để trích xuất thông tin hữu ích từ dữ liệu gốc. Điều này hỗ trợ doanh nghiệp trong các quyết định kinh doanh, dự đoán xu hướng và đưa ra các quyết định dựa trên dữ liệu có sẵn.

• Bảo mật dữ liệu an toàn: Kiểm soát quyền truy cập dữ liệu và áp dụng các biện pháp bảo mật để đảm bảo rằng dữ liệu chỉ được truy cập bởi những người có quyền.
• Sự tương tác với ứng dụng cao: Truy vấn là một phần quan trọng của nhiều ứng dụng và hệ thống, cho phép ứng dụng tương tác với dữ liệu và cung cấp thông tin cho người dùng.
• Quản lý dữ liệu lớn hiệu quả: Trong môi trường big data, truy vấn cơ sở dữ liệu là một công cụ chủ chốt để xử lý và trích xuất thông tin từ các lượng dữ liệu lớn và phức tạp.

Ngoài ra, khi đã hiểu hơn về truy vấn cơ sở dữ liệu của nó, bạn cũng nên tìm hiểu về vai trò của việc quản lý cơ sở dữ liệu đúng cách. Trong môi trường kỹ thuật số, đa phần tất cả các bước và quy trình công việc đều được mã hoá.

Quá trình thực hiện quản lý cơ sở dữ liệu thật bài bản và khoa học sẽ giúp bạn đạt được hiệu suất cao khi làm việc, đảm bảo cho quá trình truy vấn diễn ra suôn sẻ mà không gặp bất kỳ trục trặc nào:

• Cung cấp môi trường tạo cơ sở dữ liệu: Qua các hình thức khai báo kiểu dữ liệu, mô tả các cấu trúc dữ liệu liên quan, dữ liệu được cung cấp chính xác cho người dùng.
• Đáp ứng nhu cầu kiểm soát, điều khiển các truy cập vào hệ thống: Chứa các công cụ nhằm thực hiện thao tác đảm bảo việc bảo mật, phát hiện và ngăn chặn các truy cập bất hợp pháp, duy trì sự nhất quán cho toàn bộ hệ cơ sở dữ liệu.
• Cung cấp ngôn ngữ để mô tả các yêu cầu cần thiết: Hệ quản trị cơ sở dữ liệu sẽ cho người dùng ngôn ngữ thực hiện các thao tác dữ liệu, bao gồm các hoạt động cập nhật như nhập, sửa, xóa dữ liệu và khai thác thông tin như tìm kiếm, xuất dữ liệu.

2.2. Nguyên tắc khi truy vấn cơ sở dữ liệu

Để có được thông tin sau khi truy vấn chính xác nhất, bạn cần tuân theo những nguyên tắc khi truy vấn cơ sở dữ liệu:

1. Hiểu cơ sở dữ liệu.
2. Đảm bảo sử dụng đúng ngôn ngữ truy vấn cơ sở dữ liệu (SQL).
3. Tránh trùng lặp thông tin truy vấn.
4. Thực hiện lệnh dễ hiểu, không rắc rối.
5. Chọn đúng thuộc tính và kiểu thuộc tính khi thực hiện truy vấn.
6. Chọn mối quan hệ phù hợp.
7. Tuân thủ quyền truy cập.

3. Các phương pháp truy vấn cơ sở dữ liệu là gì?

Tùy thuộc vào ngữ cảnh và môi trường cụ thể, sẽ có những phương pháp khác nhau để truy vấn:

• SQL (Structured Query Language): SQL là ngôn ngữ truy vấn cơ sở dữ liệu phổ biến nhất, được sử dụng rộng rãi để tạo và thực thi các truy vấn cơ sở dữ liệu. Với SQL, bạn có thể tạo các câu lệnh SELECT, INSERT, UPDATE, DELETE và các câu lệnh khác để truy vấn và quản lý dữ liệu trong hệ thống.
• ORM (Object-Relational Mapping): ORM là một lớp trung gian giữa ứng dụng và cơ sở dữ liệu, cho phép truy vấn dữ liệu bằng cách sử dụng đối tượng và lập trình hướng đối tượng thay vì SQL truyền thống. Các ORM phổ biến hiện nay bao gồm Hibernate cho Java, Entity Framework cho .NET và Django ORM cho Python.
• Giao diện đồ họa: Một số hệ thống quản lý cung cấp giao diện đồ họa để người dùng có thể truy vấn dữ liệu mà không cần viết mã SQL. Người dùng có thể sử dụng giao diện để thiết kế truy vấn, xem kết quả và cả cập nhật dữ liệu.

• API (Application Programming Interface): Một số cơ sở dữ liệu có API cho phép ứng dụng ngoài việc sử dụng SQL truyền thống, còn tương tác với dữ liệu thông qua các cuộc gọi hàm hoặc yêu cầu HTTP. Điều này thường được dùng trong các ứng dụng web hoặc dịch vụ mạng.
• Ngôn ngữ lập trình: Trong trường hợp các cơ sở dữ liệu như NoSQL, người dùng có thể sử dụng ngôn ngữ lập trình thay vì SQL để truy vấn dữ liệu. Ví dụ, trong MongoDB, bạn có thể sử dụng JavaScript để truy vấn dữ liệu.
• Công cụ trực quan: Có nhiều công cụ trực quan dành cho việc truy vấn cơ sở dữ liệu, cho phép người dùng không cần viết mã truy vấn. Những công cụ này hỗ trợ tạo và thiết kế truy vấn bằng cách kéo và thả, hoặc sử dụng trình xây dựng truy vấn trực quan.
• Thư viện và framework: Nhiều ngôn ngữ lập trình và môi trường phát triển có thư viện và framework cho việc truy vấn cơ sở dữ liệu. Ví dụ trong Python, người dùng có thể sử dụng thư viện như SQLAlchemy hoặc Django để truy vấn cơ sở dữ liệu.

Trên đây là một số phương pháp để thực hiện truy vấn, mỗi phương pháp sẽ có ưu điểm và hạn chế của riêng nó, phụ thuộc vào ngữ cảnh hay yêu cầu cụ thể của người dùng. Do đó, việc lựa chọn phương pháp phù hợp là điều rất quan trọng để đảm bảo rằng truy vấn cơ sở dữ liệu được thực hiện một cách hiệu quả nhất.

4. Một số mẹo nhỏ để tối ưu truy vấn cơ sở dữ liệu

FPT Shop xin phép giới thiệu một số bí kíp nhằm giúp người dùng có thể tối ưu việc truy vấn, lấy được thông tin chính xác và dễ dàng.

• Đánh chỉ số (Indexing): Đánh chỉ số cho các cột mà thường được xem xét hoặc sử dụng trong các điều kiện tìm kiếm hoặc nối, cân nhắc việc sử dụng chỉ số đa cột trong các trường hợp cần tìm kiếm hoặc sắp xếp theo nhiều cột cùng một lúc.
• Giới hạn số dòng được trả về: Sử dụng điều kiện WHERE để giới hạn số lượng dòng được trả về trong kết quả truy vấn, và sử dụng LIMIT hoặc OFFSET để hạn chế số lượng kết quả hoặc phân trang kết quả trả về.
• Catching dữ liệu: Dùng caching để lưu trữ kết quả truy vấn phổ biến, giảm tải cho cơ sở dữ liệu và cải thiện thời gian phản hồi.
• Dùng truy vấn con: Giúp bạn chia nhỏ công việc và tối ưu hóa hiệu suất, hạn chế các truy vấn phức tạp.
• Tối ưu hóa câu lệnh SQL: Sử dụng các hàm và toán tử SQL hiệu quả hơn, cân nhắc việc dùng EXPLAIN PLAN hay các công cụ tối ưu hóa truy vấn để kiểm tra và cải thiện kế hoạch thực hiện của câu lệnh SQL.
• Giám sát hiệu suất: Theo dõi các chỉ số và tài nguyên hệ thống, giúp phát hiện vấn đề và cải thiện hiệu suất theo thời gian.
• Điều chỉnh cấu hình hệ thống: Đảm bảo rằng nó hoạt động hiệu quả và đáp ứng nhu cầu của ứng dụng.

Việc áp dụng các biện pháp tối ưu hóa phù hợp với tình huống cụ thể sẽ giúp cải thiện hiệu suất của hệ thống, giúp bạn có thể thực hiện quá trình truy vấn nhanh hơn, làm việc hiệu quả hơn.

5. Tạm kết

Như vậy, bài viết vừa cung cấp cho bạn thông tin về truy vấn cơ sở dữ liệu là gì, chúc bạn thông qua bài viết này sẽ có được thêm cho mình nhiều kiến thức bổ ích. Và dù bạn đang tìm kiếm điều gì, đừng quên FPT Shop đang cung cấp những sản phẩm công nghệ từ điện thoại, laptop đến đồ gia dụng với mức giá rất ưu đãi và đa dạng về mẫu mã. Nếu bạn đang cần tìm mua những sản phẩm này, hãy thử ghé thăm website của FPT Shop để xem xét và chọn cho mình những mặt hàng chất lượng nhất. Bài viết xin đề cử cho bạn những mẫu laptop bán chạy nhất hiện nay của FPT Shop, hãy tham khảo qua nhé!

Xem thêm:

• Mã nguồn mở là gì? Các loại mã nguồn mở tốt nhất hiện nay
• SFTP là gì? Tổng hợp các kiến thức về giao thức SFTP